Najtragiczniejsza wojna światowa to czas odwróconego dekalogu. Zbrodnie wobec przegranych głęboko pozostały w świadomości mnóstwa narodów. Na przeczące człowieczeństwu wydarzenia nie pozostali nieczuli również pisarze. Po skończeniu działań militarnych zostało wydanych wiele utworów ukazujących te wydarzenia. Jednym z najbardziej znanych opowieści są “Medaliony” Nałkowskiej. To zarówno unikalny zapis o tamtych czasach, ale i przykład dobrej literatury.
Pisarka nie chciała ułożyć doskonałego utworu. Dążyła do zachowania przeżyć przywołanych obserwatorów tej olbrzymiej zbrodni – zarówno skrzywdzonych, jak i oprawców. W zwięzłych opowieściach ukazuje części nieludzkiej rzeczywistości. Możemy dzięki temu poznać pojedyncze dzieje i zdania o wojnie i jej specyfice. Za pomocą przemyślanej formy “Medaliony“ bardzo oddziałują na psychikę. Nikt nie może pozostać niewzruszony wobec przedstawionych fragmentów z okupacyjnego życia.
Twórczyni w swej relacji nikogo nie obwinia. Wnioski zostawia czytelnikom. Pragnie jednak skierować do przyszłych generacji manifest, z ufnością, że precedensowa klęska nigdy już nie będzie możliwa. Przede wszystkim głęboka jest opowieść: “Człowiek jest mocny”. Chociaż dotyczy jednostkowego wypadku pokazuje całe okrucieństwo II wojny światowej.