Prace maturalne są elementem ustnego egzaminu dojrzałości z języka polskiego analizowaną przez zespół egzaminacyjny. Kolejną częścią matury ustnej jest dialog zdającego z zespołem egzaminacyjnym dotycząca tematu pracy maturalnej i bibliografii.
Praca maturalna polege na publicznym i ustnym zaprezentowaniu wybranego przez egzaminowanego tematu. Temat powinno się zaprezentować w sposób jak najbardziej pełny, logiczny oraz rzeczowy. Właściwy wybór tematu i metody jego przekazania umożliwia na przedstawienie osobistych zainteresowań oraz pasji. Regulamin daje możliwość wysunięcia propozycji własnego tematu, który obligatoryjnie musi jednak wcześniej zaaprobować nauczyciel, a po jego zgodzie Okręgowa Komisja Egzaminacyjna zatwierdzająca obowiązujący w danej szkole wykaz tytułów prezentacji.
Za wypowiedź ustną można spodziewać się otrzymania maksymalnie 20 punktów. Szkoła obligatoryjnie powinna zapewnić oprzyrządowanie niezbędne do pokazania materiałów dodatkowych dostarczonych wcześniej przez maturzystę. W czasie obrony pracy maturalnej z języka polskigo zdającemu nikt nie może przeszkadzać uwagami lub pytaniami. Egzaminatorzy będą zwłaszcza sprawdzać zręczność komunikacji werbalnej oraz umiejętność organizowania pracy.
Umiejętność organizowania warsztatu pracy bazuje na planowej i rzeczowej kompozycji pracy maturalnej – odpowiednim podziale treści na wstęp, rozwinięcie oraz zakończenie. Ważne jest pokazanie komisji egzaminującej poprawnego poznania tematu i uargumentowanie postawionej tezy.
Na opracowanie pracy maturalnej z języka polskigo jest kilka miesięcy, więc powinno się właściwie zaplanować następujące po sobie etapy pracy nad nią. Przygotowanie zrealizowanego tematu wymaga rozważenia, poszukania niezbędnych treści, czasu na ich opracowanie, a na końcu nauczenie się poprawnego wygłoszenia tematu pracy.