Wisienka kosmata (Lithocerasus tomentosa Thunb. syn. Prunus tomentosa
Thunb. syn. cerasus tomentosa Thunb. (Wall.), należy do rodziny różowatych (Rosaceae)
podrodzaju wisienki (Lithocerasus). Do stylu Prunus należy około 60 gatunków
wiśni rozmieszczonych na różnorakich kontynentach kuli ziemskiej. Jej suszone kwiaty wykorzystuje się do kompozycji kwiatowych w sztuce jaką jest florystyka.
Wisienka kosmata produkuje wysokie krzewy albo w niewielu sytuacjach małe drzewka o wysokości
1,5-2,pięć m. Krzew produkuje szerokojajowatą koronę. Pędy młode są gęsto omszone.
Liście odwrotnie jajowate albo eliptyczne, krótko zaostrzone, nierównomierne matowo
zielone i od spodu kutnerowo owłosione. Ogonek liściowy ma 2-4 cm długości. Kwit-
nie wcześnie, niemalże wraz z rozwojem liści. Kwiaty posiadają barwę lekko różową i średnicę
1,5- 2 cm. Występują po 1 lub 2 w pąku.
Owoce są spłaszczone kuliste, o średnicy 1-1,5 cm, barwy jaskrawoczerwonej .
Miąższ czerwony, kwaskowaty , skórka gruba. Dojrzewają w lipcu. W Rosji wyhodowano
kilka odmian szlachetnych, które mają większe owoce.
Fot. 63. Mechaniczny zbiór żurawiny wielkoowocowej
Fot. 64. Zebrane owoce żurawiny wielkoowocowej w skrzyni samochodowej
Fot. 65. Ogród działkowy z ekologiczną uprawą warzyw
Fot. 66. Działka w zadarnieniu z uprawą roślin sadowniczych
Krzewy są odporne na mrozy i posiadają małe wymagania glebowe. Rosną dobrze
na glebach piaszczystych. Bardzo plenne. Z jednego krzewu można zdobyć 3-4 kg
owoców.
Owoce wg. Pietrowej (1987) zawierają 12-16,6 % suchej masy, cukrów 4,7-9,7
% (w tym cukrów łatwych 6,4-8,8%), 0,45 % związków pektynowych (rozpuszczalnych
0,31 %), 0,6-1,3 % kwasów (kwas jabłkowy 1 %, fumarowy 40 mg%, winowy
20 mg%, chinowy 140 mg%, chlorogenowy 40 mg%), 7-37 mg% kwasu askorbinowego.
Poza tym dojrzałe owoce zawierają 250-580 mg% garbników i barwników, 85
mg% katechin (wolnych 70 mg%), 110 mg% leukoantacjanów, 150 mg% antocjanów.
Flowonoidy nie występują. W mniejszych ilościach występują witaminy. Przykładowo
witaminy C znajduje się około 30 mg%.
Owoce wisienki kosmatej spożywane są w stanie świeżym i przetworzonym.
Można z nich przygotowywać soki, konfitury, dżem, kompot, mors, syrop. Z powodzeniem
można je suszyć w całości.
W ziołolecznictwie nie znalazła szerszego wykorzystania, chociaż jej owoce
zwiększają apetyt, regulują działalność przewodu pokarmowego, ułatwiają trawienie
tłuszczów i białka mięsa , a ponadto mleka. Wykazują też właściwości wzmacniające.
W ogrodzie można sadzić wiele krzewów pojedynczo (jeden krzew może nie
owocować ze względu na brak stosownego zapylacza) albo w formie szpaleru. Rozstawa
między krzewami powinna wynosić 2 m a między rzędami 3 lub 4 m. Ładnie
wyglądają krzewy posadzone pojedynczo przy bramkach (akcentują wejście na posesję)
i na tle wykoszonego trawnika. W Polsce gatunek ten nie jest szeroko rozpo-
296
wszechniony, a zasługuje na to. Dużo wisienki kosmatej sadzą na dalekim wschodzie,
w Japonii i Chinach. Istnieją tam dosłownie szlachetne odmiany o owocach większych, o
średnicy około 2 cm.
Wisienkę kosmatą w znaczącej liczbie sytuacji rozmnaża się z nasion. Nasiona po wydobyciu z
owoców wysiewa się niezwłocznie (bez podsuszania) na głębokość mniej więcej 3 cm w
rządki oddalone od siebie o 40 cm. W rzędzie pestki umieszczamy co 10 cm. Nasiona
przejdą stratyfikację w glebie w czasie zimy i wydadzą siewki. Można też nasiona
stratyfikować w wilgotnym piasku w temperaturze 4-6oC, w chłodziarkach. Wtedy
do wiosny przejdą one okres dojrzałości fizjologicznej w kontrolowanych zobowiązaniach i
po wysiewie wiosną będą lepiej kiełkować. Siewki wejdą w owocowanie dopiero po 3-
4 latach.
Wisienkę kosmatą można też rozmnażać z sadzonek zielnych i zdrewniałych.
Sadzonki zielne przygotowuje się w lipcu i na początku sierpnia. Sadzonki w dolnej
części powinny być przed posadzeniem posypane pudrem wzrostowym. Ukorzenianie
następuje po 3-4 tygodniach. Sadzonki zdrewniałe o długości 20-25 cm przygotowuje
się pod koniec października. Dolną część sadzonki zanurza się (1-1,5 cm) w pudrze
wzrostowym i sadzi tak, ażeby jedno oczko wystawało ponad powierzchnię gleby.
Jeśli mamy zrazy wisienki kosmatej to możemy ją zaszczepić albo zaokulizować
na śliwie lubaszce lub ałyczy.