Wielu znawców literatury polskiej uważa, iż najdoskonalszą rodzimą powieścią jest “Lalka” Prusa. Powieściopisarz w tym wielowątkowym utworze przedstawił losy głównego bohatera ukazane na tle Warszawy.
Najważniejszy temat to czułość, jaka wiąże warszawskiego przedsiębiorcę i Łęcką. Wokulski jest właścicielem sklepu wywodzącym się ze szlachty, natomiast dama jego serca jest przedstawicielką arystokracji. Ich ewentualny związek zgorszyłby arystokratów. Jednak kupiec skupia wszystkie swoje siły aby zdobyć pokaźny majątek i dzięki niemu ziścić najwymyślniejsze marzenia panny Izabeli.
Kolejnym istotnym powieściowym tematem jest pokazanie naszego społeczeństwa egzystującego w stolicy. Pokazani są zarówno możni, szlachta, żyjący w miastach jak i nędzarze. Oprócz Polaków w książce występują inne narody – wśród nich Niemcy. Prus powstrzymuje się od subiektywnych sądów, próbuje wydobyć prawdziwy obraz mniejszości, z jej dobrymi i złymi cechami.
Jeszcze innym tematem książki “Lalka” jest stolica Królestwa Polskiego. Uważa się ją nawet za pojedynczego bohatera. Pozytywistyczny pisarz opisuje zarówno dzielnice i obręby przebywania bogatych, np. Łazienki, jak i biedoty miejskiej, to jest Powiśle. Z wielką precyzją przedstawia wybrane dzielnice, ich wygląd i mieszkańców. Prócz stolicy Kongresówki odszukamy także wizerunek zachodniej stolicy, a także dworu na prowincji.