Prace maturalne są elementem ustnego egzaminu dojrzałości z polskiego ocenianą przez zespół egzaminacyjny. Drugą częścią egzaminu ustnego jest rozmowa egzaminowanego z komisją egzaminacyjną dotycząca tematu zaprezentowanej prezentacji i bibliografii.
Praca maturalna opiera się na publicznym i ustnym zaprezentowaniu wybranego przez egzaminowanego tematu pracy. Temat wystąpienia powinno się przedstawiać w sposób możliwie kompletny, spójny oraz rzeczowy. Odpowiedni wybór tematu i metody jego ujęcia pozwala na ukazanie indywidualnych zamiłowań oraz hobby. Istnieje możliwość wysunięcia propozycji własnego tematu, który obligatoryjnie musi jednak wcześniej zaakceptować polonista, a po jego zgodzie Okręgowa Komisja Egzaminacyjna akceptująca wewnątrzszkolny wykaz tematów.
Za odpowiedź ustną można spodziewać się otrzymania maksymalnie 20 punktów. Szkoła ma obowiązek zapewnić oprzyrządowanie konieczne do zaprezentowania materiałów dodatkowych dostarczonych wcześniej przez egzaminowanego. W czasie obrony pracy z polskiego maturzyście nikt nie może przeszkadzać uwagami lub pytaniami. Członkowie komisji będą przeważnie badać umiejętność komunikacji werbalnej oraz zdolność organizowania warsztatu pracy.
Umiejętność organizowania pracy opiera się na planowej i logicznej kompozycji pracy maturalnej – adekwatnym podzieleniu treści na wstęp, rozwinięcie oraz zakończenie. Zasadnicze jest zaprezentowanie egzaminatorom prawidłowego poznania tematu i uargumentowanie określonego problemu.
Na opracowanie prezentacji maturalnej jest sporo czasu, więc należy odpowiednio zaplanować następujące po sobie etapy pracy nad nią. Przygotowanie konkretnego tematu wymaga rozważenia, poszukania niezbędnych materiałów, czasu na ich opracowanie, a na końcu nauczenie się bezbłędnego wygłoszenia tematu prezentacji.