Sporo badaczy polskiej literatury sadzi, iż najbardziej godną uwagi rodzimą powieścią jest “Lalka” Prusa. Powieściopisarz w tym ponadczasowym utworze zaprezentował dzieje głównego bohatera pokazane na tle polskiej stolicy.
Najistotniejszy temat to miłość, jaka zbliża Stanisława Wokulskiego i Łęcką. Wokulski jest właścicielem sklepu wywodzącym się z rodziny szlacheckiej, natomiast Izabela pochodzi z arystokratycznego rodu. Ich ewentualny związek złamałby niepisane zasady. Mimo tego bohater poświęca wszelkie swoje siły by zebrać olbrzymi majątek i za jego sprawą zrealizować wszystkie zachcianki Izabeli Łęckiej.
Następnym ważkim w lekturze tematem jest pokazanie naszego społeczeństwa egzystującego w stolicy. Pokazani są zarówno możni, ziemiaństwo, żyjący w miastach jak i najbiedniejsi. Oprócz krajan w książce występują odmienne mniejszości narodowe – na przykład Żydzi. Prus powstrzymuje się od subiektywnych zdań, pragnąc utrwalić autentyczny obraz mniejszości, z jej mankamentami i zaletami.
Jeszcze innym zagadnieniem lektury “Lalka“ jest stolica Polski. Traktuje się ją nawet jak osobnego bohatera. Pisarz nakreśla zarówno rewiry i obręby przebywania najzamożniejszych, między innymi Łazienki, jak i najbiedniejszych, to jest Powiśle. Dokładnie przedstawia realnie istniejące obszary, ich strukturę i mieszkańców. Oprócz największego polskiego miasta odnajdziemy także obraz zachodniej stolicy, a także domu Prezesowej w Zasławku.