W polskiej epice istotne miejsce zajmują epopeje narodowe. Oprócz znakomitej, jaką stanowi “Pan Tadeusz” odnajdziemy też odmienną książkę, która odpowiada wyznacznikom tego unikalnego gatunku. “Nad Niemnem” Orzeszkowej to książka, która została wydana w okresie pozytywizmu. Prezentuje ona szeroką panoramę życia dziewiętnastowiecznej szlachty.
Najdokładniej ukazani bohaterowie to mieszkańcy dworku szlacheckiego w Korczynie. Po powstaniu styczniowym bez przerwy mierzą się z problemami finansowymi. Pomimo tego ich rodzinę nierzadko odwiedzają lepiej sytuowani przyjaciele i reprezentanci możnych rodów. Obok ziemiaństwa Orzeszkowa ukazała również życie pozbawionej pozycji – Bohatyrowiczów. Pomimo trudnej sytuacji wiedzą jak mieć radość z prostego życia, a z pewnością są patriotami.
Obok konfliktów w powieści “Nad Niemnem“ jest także ukazana wartość zachowania obyczajów i obrzędów oraz mozolnej pracy na roli. Orzeszkowa sugeruje, że jedynie dzięki tym wartościom można godnie egzystować w trudnych czasach w niepewnych czasach.
Dla tych, dla których etyczne idee nie są najważniejsze książka prezentuje inne tematy. Jest to wątek powstającej namiętności pomiędzy Janem Bohatyrowiczem, a córką Orzelskiego. Na samym początku na ich ścieżce do spełnienia pojawia się kilka komplikacji, między innymi mieszkanka Korczyna nie jest przyzwyczajona pracować fizycznie, mimo to ostatecznie zaprezentowana historia kończy się optymistycznie, a Jan i Justyna deklarują swoją miłość.