Najbardziej znaną rodzimą lekturą jest dzieło Pan Tadeusz Mickiewicza. Autor napisał swą epopeję gdy przebywał za granicą, gdy Rzeczpospolita znajdywała się pod zaborami. Próbował ocalić dawny świat szlacheckiej Litwy i jego specyfikę.
Pan Tadeusz jako epopeja prezentuje szeroki przekrój polskiego życia społecznego. Charakteryzuje egzystencję i tradycje zachodzące na Litwie. Obok kluczowego wątku – to jest wydarzeń rozgrywających się w Soplicowie po przyjeździe Tadeusza, mamy szansę w niej znaleźć takie zagadnienia jak losy Jacka Soplicy, specyfikę warstwy szlacheckiej, intrygi miłosne czy przedstawienia zajazdu. Kluczowym problemem epopei jest konflikt o nieruchomość pomiędzy dwoma ważnymi rodami. Fabułę dopełniają barwne opisy natury, a spomiędzy nich te poświęcone: burzy.
Istotny jest niesłychanie bogaty język, którym została napisana historia. Na niemal każdej stronicy znajdziemy charakterystyczne metafory i epitety. Odbiorcę zachwycić może wyjątkowa dbałość o piękno języka polskiego.
Pan Tadeusz to także jedyne w swoim rodzaju źródło historyczne prezentujące światopogląd ludzi z odchodzących w niepamięć. Także z powodu tego musi być znane każdemu miłośnikowi ojczystej literatury, jak również obywatelom innych narodowości próbujących poznać polską obyczajowość.