Najbardziej znaną patriotyczną lekturą szkolną jest dzieło Pan Tadeusz Mickiewicza. Poeta stworzył swą epopeję kiedy mieszkał na obczyźnie, gdy Polska znajdywała się pod zaborami. Pragnął ocalić dawny świat szlacheckiej Litwy i jego cechy.
Pan Tadeusz jako epopeja prezentuje znaczny przekrój polskiego społeczeństwa. Pokazuje życie i obyczaje panujące na prowincji. Prócz podstawowego wątku – czyli wydarzeń odbywających się w Soplicowie po powrocie tytułowego bohatera, możemy w niej odszukać takie zagadnienia jak losy Jacka Soplicy, charakterystykę warstwy szlacheckiej, intrygi miłosne czy przedstawienia zajazdu. Głównym problemem trzynastozgłoskowca jest konflikt o dobra pomiędzy dwoma liczącymi się rodami. Wydarzenia dopełniają niesamowite opisy natury, a spośród nich te poświęcone: zachodowi słońca.
Istotny jest bogaty język, którym była napisana historia. Na prawie każdej stronie odszukamy niepowtarzalne porównania i epitety. Czytelników poruszyć może niespotykana staranność o piękno polskiej mowy.
Pan Tadeusz to też wyjątkowe źródło historyczne przedstawiające zachowanie ludzi z początku XIX wieku. Również dzięki temu musi być znane każdemu mieszkańcowi Polski, a także mieszkańcom innych narodowości chcących poznać polską obyczajowość.