Najbardziej docenianą rodzimą książką jest utwór Pan Tadeusz Mickiewicza. Pisarz stworzył swą epopeję gdy przebywał na emigracji, gdy Polska znajdywała się pod wpływem trzech mocarstw. Chciał zapisać miniony świat szlacheckich dworków i jego specyfikę.
Pan Tadeusz jako epopeja ukazuje rozległy przekrój ówczesnego życia społecznego. Charakteryzuje życie i obyczaje obowiązujące na Litwie. Oprócz kluczowego wątku – czyli przypadków odbywających się w dworku szlacheckim po powrocie młodzieńca, możemy w niej znaleźć takie zagadnienia jak losy Jacka Soplicy, cechy szlachty, problemy miłosne czy opisy zajazdu. Istotą utworu jest konflikt o zamek pomiędzy dwoma liczącymi się rodami. Fabułę wzbogacają niesłychanie malarskie opisy natury, a spośród nich te poświęcone: stawom.
Istotny jest niesamowity język, jakim została opowiedziana pozycja. Na chyba każdej stronie odszukamy liczne opisy i porównania. Czytelnika poruszyć powinna niesłychana staranność o piękno języka.
Pan Tadeusz to też jedyne w swoim rodzaju źródło historyczne przedstawiające zachowanie szlachty z początku XIX wieku. Także ze względu na to powinno być bliskie każdemu miłośnikowi ojczystej literatury, a także przedstawicielom innych narodów próbujących zgłębić polską obyczajowość.