Wielu literaturoznawców polskich sadzi, iż najdoskonalszą dziewiętnastowieczną książką jest “Lalka” Prusa. Autor w tym wieloaspektowym dziele zawarł dzieje najważniejszego bohatera ukazane na tle polskiej stolicy.
Najważniejszy temat to miłość, która zbliża Stanisława Wokulskiego i piękna kobietę. Główny bohater jest właścicielem sklepu wywodzącym się z rodziny szlacheckiej, zaś młoda Łęcka pochodzi z arystokratycznego rodu. Ich prawdopodobny związek złamałby niepisane zasady. Mimo tego główny bohater poświęca wszystkie swoje siły aby zebrać niemały majątek i za jego sprawą spełniać wszystkie zachcianki Łęckiej.
Dodatkowym istotnym w lekturze zagadnieniem jest zaprezentowanie polskiego społeczeństwa egzystującego w XIX wieku. Pokazani są zarówno arystokraci, ziemiaństwo, żyjący w miastach jak i biedota. Obok krajan w powieści pojawiają się różne inne narody – między innymi Niemcy. Prus unika krzywdzących zdań, pragnie wydobyć prawdziwy wizerunek mniejszości, z jej mankamentami i zaletami.
Odmiennym zagadnieniem utworu “Lalka“ jest stolica Polski. Traktuje się ją nawet jak osobnego bohatera. Pozytywistyczny pisarz pokazuje zarówno dzielnice i obręby przebywania bogaczy, takie jak Łazienki, jak i biedaków, t.j. Powiśle. Szczegółowo przedstawia wybrane dzielnice, ich wygląd i mieszkańców. Oprócz stolicy Kongresówki znajdziemy też wizerunek stolicy Francji, a także dworu w Zasławku.