Prace maturalne są częścią ustnego egzaminu maturalnego z języka polskiego analizowaną przez egzaminatorów. Dodatkową częścią matury ustnej jest dialog egzaminowanego z egzaminatorami odnosząca się do tematu pracy maturalnej i przywołanych lektur.
Praca maturalna polege na publicznym i ustnym zaprezentowaniu wybranego przez egzaminowanego tematu pracy. Temat pracy należy zaprezentować w sposób możliwie pełny, zwarty oraz rzeczowy. Właściwy dobór tematu i metody jego ujęcia pozwala na zaprezentowanie indywidualnych zainteresowań oraz pasji. Istnieje możliwość zaproponowania indywidualnego tematu, który obligatoryjnie musi jednak wcześniej zaaprobować nauczyciel języka polskiego, a następnie Okręgowa Komisja Egzaminacyjna zatwierdzająca obowiązujący w danej szkole spis tytułów prezentacji.
Za wypowiedź ustną można spodziewać się otrzymania maksymalnie 20 punktów. Placówka szkolna musi zapewnić wyposażenie konieczne do pokazania materiałów dodatkowych dostarczonych uprzednio przez maturzystę. W czasie przedstawiania pracy maturalnej z języka polskigo maturzyście nikt nie może przeszkadzać komentarzami lub pytaniami. Egzaminatorzy będą przeważnie kontrolować umiejętność komunikacji werbalnej oraz zdolność organizowania warsztatu pracy.
Zdolność organizowania warsztatu bazuje na zaplanowanej i logicznej kompozycji pracy maturalnej – adekwatnym rozdzieleniu treści na wstęp, rozwinięcie oraz zakończenie. Kluczowe jest zaprezentowanie egzaminującym poprawnego poznania tematu i uargumentowanie postawionej tezy.
Na przygotowanie pracy maturealnej z języka polskiego jest kilka miesięcy, więc powinno się właściwie zaplanować następujące po sobie etapy pracy nad nią. Przygotowanie zakończonego tematu wymaga rozważenia, pozbierania koniecznych materiałów, czasu na napisanie, a następnie nauczenie się poprawnego wygłoszenia tematu prezentacji.