Najtragiczniejsza wojna światowa to okres odwróconego dekalogu. Okrucieństwa wojenne głęboko pozostały w pamięci mnóstwa ludzi. Na mordercze fakty nie pozostali niewzruszeni też artyści. Po zakończeniu działań militarnych zostało wydanych mnóstwo opowiadań powiązanych z tymi wydarzeniami. Jednym z najbardziej konkretnych tekstów są “Medaliony” Nałkowskiej. To zarówno unikalny przekaz o najtragiczniejszych czasach, ale i dzieło prozatorskie.
Autorka nie starała się napisać wybitnego utworu. Zmierzała do zapamiętania losów opisanych obserwatorów tej niewyobrażalnej zbrodni – zarówno skrzywdzonych, a także morderców. W niedługich opowieściach opisuje części okrutnej realności. Mamy możliwość w wyniku lektury zrozumieć pojedyncze dzieje i zdania o wojnie i jej specyfice. Za sprawą przemyślanej formy “Medaliony“ mocno zapadają w pamięć. Żaden z czytelników nie może pozostać niewzruszony wobec zapisanych historii.
Nałkowska w opowiadaniach nikogo nie obwinia. Wnioski zostawia czytelnikom. Stara się jednakże skierować do nowych generacji manifest, z ufnością, że najokrutniejsza katastrofa nigdy już nie będzie możliwa. Wyjątkowo ważna jest historia: “Przy torze kolejowym”. Mimo że dotyczy jednostkowego wydarzenia pokazuje całe bestialstwo wojny przeciwko Hitlerowi.