Rokitnik zwyczajny (Hippophae rhamnoides L.) należy do rodziny oliwnikowatych
(Elaeagnaceae). Jest to rozdzielnopłciowy, ciernisty krzew, wysokości 1,5-5 m.
Rośliny męskie i żeńskie nie różnią się między sobą. Różnice ujawniają się dopiero po
wytworzeniu pąków kwiatowych. Rozmnożone wegetatywnie rośliny zawiązują pąki
kwiatowe już w 3 roku od posadzenia. To ciekawe ale nawet florystyka zainteresowała sie tą rosliną wykorzystując do bukietów ślubnych.
Pąki kwiatowe męskie są dwukrotnie większe niż żeńskie . Kwitnienie rozpoczyna
się prawie równolegle z rozwojem liści. Kwiaty męskie i żeńskie są niepozorne,
koloru żółtego. Owoce tworzą się na pędach dwuletnich. Liście i młode pędy są pokryte
łuskowatymi, srebrzystymi włoskami.
Na pędach występują dość liczne i mocne ciernie. Liście są wydłużone, lancetowate,
z wierzchu oliwkowozielone, od spodu popielate. Owocem są pestkowce, wydłużone
lub prawie kuliste, barwy pomarańczowej. Osadzone są na krótkich szypułkach
po kilka, kilkanaście lub kilkadziesiąt – tak jakby oblepiały pęd. Dojrzewają rów-
282
nocześnie w 90-100 dni po kwitnieniu, w warunkach Polski przeważnie we wrześniu.
W owocu znajduje się pestka, stanowiąca 1,7 – 7,4 % masy owocu.
System korzeniowy rozmieszczony jest na głębokości 0,5-1,0 m od powierzchni
gleby. Korzenie rozgałęziają się słabo. Na naturalnych siedliskach rokitnik rozrasta się
głównie dzięki odrostom korzeniowym. Na korzeniach znajdują się brodawki. Są tam
bakterie przyswajające azot z powietrza. Korzenie są wytrzymałe na podtopienia wodą
zalewową.
Rokitnik jest rośliną światłolubną, rosnącą na otwartych przestrzeniach, najczęściej
nad brzegami rzek i mórz . W naturalnych warunkach unika sąsiedztwa innych
drzew. Nie lubi gleb suchych.
Owoce rokitnika zawierają dużo kwasów organicznych, witaminy C (od 200-
600 mg%), barwniki karotenowe i flawonowe oraz do 60mg% karotenu.
W miąższu znajduje się 8-9% tłuszczów mających zastosowanie w medycynie.
Z cukrów przeważa glukoza (do 3,6 %). Z kwasów organicznych (2,6 %) dominują
jabłkowy, d-winowy i nikotynowy. Oprócz witaminy C i A owoce zwierają: B1 (do
0,035 mg%), B2 (do 0,056mg%), B6, E (do 145 mg%),F, P, kwas foliowy (do 0,79
mg%). Z mineralnych w jagodach znajduje się w znacznych ilościach żelazo, bor i
mangan. Nasiona mają do 12,5 % tłuszczu, a także witaminy B1,B2 i E oraz garbniki.
Gałęzie zawierają do 10% garbników. W korze wykyto alkaloid hippofeinę. Owoce
mają duże znaczenie w pzetwórstwie domowym i ziołolecznictwie. W lecznictwie wykorzystywane
są również olej z nasion, pędy, kora i liście.
Dziko rosnące formy rokitnika mają owoce drobne. Bardziej wartościowe są
odmiany szlachetne.
Pod nasadzenia rokitnika nadają się gleby lekkie, piaszczysto gliniaste, w których
poziom wody gruntowej znajduje się na głębokości 0,5-1,0 m. Krzewy sadzi się
w rozstawie 4×2 lub 4×3 m. Przy sadzeniu należy uważać by sadzić głównie krzewy
żeńskie. Krzewów męskich powinno się sadzić 6-7 %.
Odmian krajowych rokitnika nie posiadamy. Z bardziej wartościowych odmian
rosyjskich można wymienić :Nowost Ałtaja, Dar Katuni, Zołotoj Poczatok, Maslicznaja,
Witaminnaja, Czujskaja, Oranżewaja.
Rokitnik można rozmnażać z nasion. Muszą one przejść chłodną stratyfikację w
temperaturze 4-60C. Okres stratyfkacji wynosi 1-1,5 miesiąca. Można je także wysiewać
jesienią po zbiorze owoców. Przy tym sposobie rozmnażania, aż do zaowocowania,
nie można stwierdzić, jakie mamy krzewy (męskie czy żeńskie).
Częściej stosowanym sposobem to pobieranie odrostu korzeniowego. Wiadomo
wówczas w pobliżu jakiego krzewu został on odkopany. Łatwa jest więc identyfikacja
płci.