Komputer nie działa, nie włącza się? Napraw sam!

Już chyba każdemu posiadaczowi peceta zdarzyła się jakaś awaria. Najczęściej zanosimy komputer do jakiegoś serwisu komputerowego, tym bardziejjeśli podzespoły wciąż objęte są gwarancją producenta. Gorzej jeśliokres gwarancyjny już minął – narażamy się w tedy na mniejsze albo większekoszty związane z naprawą sprzętualbo wymianą podzespołów. Jednakże mało kto zdaje sobie sprawę z tego, że wieleusterek nie wymaga zawiłej wiedzy informatycznej, a naprawy kończą się na odkręceniu kilku śrubek i zamianiepodzespołów. Postaram się przybliżyć kilka najbardziejtypowych awariikomputera PC, z jakimi każdy użytkownik powinien sobie poradzić.

Wiele awarii daje się zdiagnozować chwilę pouruchomieniu komputera. BIOS każdego kompadiagnozuje cały komputer podczas jego rozruchu i w wypadkuwykrycia usterki daje zadowalającesygnały dźwiękowe. Analiza sygnału zwanego POST pozwoli na najszybszą diagnozę usterki komputera – na bazie typowychznaków POST badamy podzespoły wskazane przez BIOS -przydatne będą następne części tego tego artykułu. Zdarza się jednak, że pecet nie odpala się w ogóle lub też BIOS nie daje nam żadnych podpowiedzi.

Wymiana zasilacza

Jeśli twój komputer nie uruchamia się i nie daje nijakiego znaku życia – może okazać się, że potrzebna będzie wymiana zasilacza (jednostki PSU). Najłatwiej jest zabrać się do tego przygotowując zasilacz z innego komputera – taki, co do którego mamy pewność, że jest działającygdyż działał z działającym zestawem PC. Tak więcinstalujemy działający zasilacz do komputera, w którym diagnozujemyawarię. Jeżeli pecet odpali się po zamianie zasilacza – mamy pewność co do awarii jednostki zasilania PSU. Jeśli natomiast pecetwciąż się nie uruchamia to winny może być inny podzespół komputera, np. płyta główna. Niestety, może się także okazać, że przepięcie na zepsutym zasilaczuspowodowało bardziej rozległe uszkodzenia – z tego powodu nie polecam montażustarego zasilacza na sprawnym PC, w celu przekonania się czy zasilacz jest dobry.

Nie jest to na szczęście finisz dla naszego kompa – większość z zasilaczydaje się bardzo prosto naprawić poprzez wymianę bezpiecznika – odradzam jednakże robienie tego typuczynności osobom, które nie mają nijakiego wyobrażenia o elektronice.

Warto w tym momencie zanotować, że przy zakupie komputerów PCważne jest, by pamiętać o wysokiej klasie zasilacza. Wiele osób zapomina, że jest to bardzo istotny aspekt, a niskiej jakości zasilacze nie tylkoszybko się uszkadzają, ale potrafią także pociągnąć za sobą awariępozostałych podzespołów i tym samym stracić możemy sporowięcej pieniędzy niż wydając kilka złotych więcej na porządny zasilacz.

Pamięć RAM

Kości pamięci RAM to podzespoły, które niestety lubią ulegać awarii, szczególnie wkomputerach z wieloletnim przebiegiem. O awarii pamięci RAM możemydowiedzieć się rozważając wspomnianywcześniej sygnał POST. Znaki dźwiękowe powiązane z awarią pamięci RAM są bardzo zróżnicowane – zależnie od twórcy BIOSu, dlatego odsyłam ponownie do standardowej listy znaków POST.

Jeśli nie jesteśmy w stanie rozszyfrować znaku POST, możemy ręcznie zdiagnozowaćusterkę na kilka sposobów. Na pewno zacząć trzeba od otwarcia obudowykomputera i odnalezienia pamięci RAM. Płyty głównezaopatrzone są przeważnie 2-4 gniazd (slotów) na pamięci RAM, z których nie zawsze wszystkie zajęte są kościami pamięci. Diagnozę rozpoczynamy odwyboru jednej kości RAM i instalowania jej kolejno w każdym gnieździe- możemy w ten sposób zdiagnozować usterkę pamięci jak i samego slotu. Czynność powtarzamy dla każdej kości RAM – jeśli któraś z konfiguracji pozwoli na bezproblemowe odpalenie kompa to znamy przyczynę awarii – zgodnie z logiką, zniszczenie pamięci RAM lub jednego z slotów.

W wypadku awarii jednego z gniazd pamięci RAM możemy zamontować wszystkie kości z pominięciem zepsutego slotu lub (jeśli nieposiadamy takiej możliwości) zanosimy płytę główną do serwisu komputerowego, gdzie wyceniona zostanie naprawa slotu – sami nie bierzemy się za tego rodzaju naprawy, chyba że naprawdę wiemy co robimy.

Jeżeli natomiast uznamy, że wadliwa jest pamięć RAM – wymieniamy ją albo kontaktujemy się ze sprzedawcą, bowiem większośćdzisiejszych producentów pamięci daje dożywotnią gwarancję na swoje produkty.

Karta graficzna

Podobnie do poprzedniej usterki, awaria karty graficznej powinna być sygnalizowanaodpowiednim sygnałem przez BIOS. Najczęściej spotkamy się z sygnałami POST przy jednoczesnym braku reakcji monitora – niezmienny czarny obraz. Jeśli jednak komputeruruchamia się bez problemów, tzn. wydaje dźwięki towarzyszącepoprawnemu uruchomieniu peceta, jednakżeekran zostaje czarny – warto zbadać podłączenie monitora do karty graficznej (zawsze niebieska wtyczka, VGA). Jeśli kabelwygląda ok. – może okazać się, że karta delikatnie wyskoczyła ze swojego gniazda na płycie głównej. Otwieramy wtedy obudowę i przy odłączonym zasilaniu wykręcamy i wyjmujemy kartę graficzną (profilaktycznie przedmuchujemy slot karty, najlepiej sprężonym powietrzem), następnie wkładamy kartę z powrotem, dokręcamy do obudowy ipotwierdzamy czy wszystko działa jak należy.

Jeśli powyższe czynności nie pomogły – pozostaje zgłosić się z kartą graficzną do serwisu. Najczęściej uszkodzeniu ulega procesor graficzny (GPU) lub pamięci – serwisy wykonują wtedy tzw. Reballing BGA, który jest właściwie niemożliwy do wykonania w warunkach domowych.

Przegrzewanie się, wyższe temperatury

Bardzo częstym problemem, towarzyszącym przede wszystkim starym komputerom, jest przegrzewanie się podzespołów. Najbardziejpospolitym objawem sąduże temperatury z tyłu kompa, w pobliżu wylotu powietrza, a w przypadkach większego zaniedbywania – resetowanie się kompa po jego dłuższej pracy.

Żeby temu zapobiec, warto pamiętać o pomocniczym chłodzeniukomputera, w które zestawy nie są domyślnie zaopatrywane. Mowa tutaj o pomocniczym wentylatorze w obudowie, pomagającym odprowadzaćgorące powietrze z wnętrza, a także dodatkowe chłodzenie procesora (CPU), zastępujące mniejefektywne, domyślne układy chłodzenia.

Dobrze jest pomyśleć o temperaturach nim okażą się zbyt wysokie – instalacjapomocniczego wentylatora nie jest ani drogi ani zawiły, a znacznie poprawi obieg powietrza we wnętrzu komputera. Ważne jest także, żeby pamiętać o systematycznej wymianie pasty termoprzewodzącej na procesorze – kosztuje onaparę złotych, a jej wymiana niejednokrotnie obniża temperaturę procesora w stresie nawet o 30%. Wymianę pasy termoprzewodzącej zaczynamy, tradycyjnie, odwyłączenia zasilania i otwarcia obudowy. Namierzamy procesor, przykryty radiatorem z wentylatorem – odpinamy od płyty głównej kabel łączący z wentylatorem (zapamiętujemy jak i gdzie został wpięty), a następnie zdejmujemy kompletne chłodzenie. Istnieją trzy klasyczne metody montowania chłodzenia na procesorze – dla procesorów firmy Intel najczęściej montowane jest za pomocą czterech obrotowych kołków, które odbezpieczamy przekręcając zgodnie ze strzałkami. Alternatywą dla tego rozwiązania są cztery długie śrubki, które wystarczy wykręcić. Chłodzenie procesorów AMD najczęściej montowane jest zaciskowo, bezpośrednio do plastikowego koszyka przy podstawce procesora. W tym przypadkuwystarczy wypiąć zabezpieczenie naciskając kciukiem w odpowiednim miejscu ijednocześnie odbezpieczając przeciwną stronę. Pousunięciu radiatora przystępujemy do wyjęcia procesora z jegoslotu. Tutaj także spotkamy się z kilkoma domyślnymizabezpieczeniami, których zdjęcie wiąże sięczęsto z podniesieniem zawleczki. Ze zdjętym procesorem obchodzimy się bardzo delikatnie, drobne wygięcie jednej z wielu nóżek może uniemożliwić montaż CPU na jego miejsce. Za pomocą ręcznika papierowego,precyzyjnie czyścimy górną powierzchnię procesora, takaby zdjąć pozostałości po starej paście – podobnie robimy w przypadku radiatora. Po skrupulatnym wyczyszczeniu obupodzespołów, ostrożnie nakładamy na procesor pastę, którą następniestarannie rozsmarowujemy na całą powierzchnię rdzenia procesora. Po nałożeniu pasty montujemy powrotem CPU do jego slotu, nakładamy radiator i odpinamy wentylator do płyty głównej.

Przed wykonaniem tych operacji warto sprawdzić temperatury procesora, tak aby po ich wykonaniu mieć jakiś pogląd na efekty – do tego celu używamy programów typu Everest.

Zdarzają się także przegrzania kart graficznych, które objawiają się wyświetlaniem na ekranie”krzaków” czyli tzw. Artefaktów. Czasem zaobserwować można poziome albo pionowepasy na ekranie, a także kilkukrotnie powielony, rozmazujący się lubpodskakujący obraz. Możemy wtedy spróbować wymiany pasty termoprzewodzącej, aczkolwiek tego typu awarie najczęściej pojawiają się na stałe – a wtedy nie obejdzie się bez reballingu BGA, czyli wizyty w serwisie komputerów.

Płyta główna

Jednym z najbardziej istotnych elementów peceta jest płyta główna – to na niej instalujemy wszystkie podzespoły. Nie są to niestetyokazjonalne awarie, a dodatkowo niełatwo jest je zdiagnozować w warunkach domowych.

Jeśli pecet w ogóle się nie włącza warto wymontować z płytywszystkie zbyteczne podzespoły, zostawiając jedynieprocesor, jedną kość pamięci RAM i kartę graficzną (jeżeli nie posiadamy zintegrowanej grafiki). W ten sposób ograniczamy ilość możliwych awarii.Jeśli pecet wciąż się nie uruchamia, a z sygnałów POST nic nie jesteśmy w stanie wnioskować to możemy próbować wymiany procesora, pamięci i grafiki na podzespoły, co do których mamy pewność, że są dobre. Jest jednak pewne ryzyko,gdyż jeżeli awaria spowodowana jest np. zwarciem na płycie głównej to ryzykujemy wtedy uszkodzenia sprawnych podzespołów.

Jeżeli dojdzie do ostateczności i zgłosimy się ze sprzętem do serwisu to musimy liczyć się z tym, że rzadko opłaca się reperować uszkodzone płyty główne PC -najczęściej naprawia się tylko te droższe modele albo płyty główne laptopów, których ceny są bardzo wysokie w porównaniu do ceny całego sprzętu.

Napęd optyczny – CD / DVD

W wypadku awarii napędu optycznego diagnoza okazuje się względnieprosta – awarie cechują się problemami z wczytywaniem płyt – płyty wczytują się znacznie dłużej niż kiedyś lub nie wczytują w ogóle, a w przypadku płyt multimedialnych, odtwarzana muzyka albo film przycina się (uwaga, w tym przypadkuproblemem mogą być także kodeki audio/video!). Najczęstszą przyczyną tego rodzaju awarii jest zanieczyszczony laser. Czasami wystarczy zastosować specjalną płytę czyszczącą,osiągalną w każdym sklepie komputerowym – wydatek jest niewysoki.Jeśli to nie pomaga, warto dostać się do samego lasera i przeczyścić go. W wypadkulaptopów laser znajdzie się bezpośrednio na wysuwanej tacce, natomiast wprzypadku napędów komputerów PC, aby dostać się do lasera należy rozkręcićosłonę napędu. Laser czyścimy za pomocą patyczka do uszu zamoczonego wstosownym preparacie – unikamy spirytusu, który może uszkodzićplastikową obudowę lasera.

Jeżeli wyczyszczenie lasera nie pomaga lub usterka objawia się w innysposób, np. nie wysuwa się tacka napędu albo nie słychać aby płyta się w ogóle kręciła – wymieniamy napęd na nowy, naprawy tego typu awarii zawszeprzewyższają niewielki koszt nowego napędu.

Dysk twardy

Typy awarii dysku twardego są bardzo różne, możliwości jego uszkodzenia jest naprawdę wiele. Bardzo często zdarza się, że dysk nie jest wykrywany podczas uruchomienia komputera. Na początek powinniśmy zbadać czy dysk jest widoczny w BIOS-ie,żeby się do niego dostać wciskamy w pierwszej fazie uruchomienia komputera klawiszodpowiadający za uruchomienie menu BIOS – najczęściej klawisz F1 lub DEL, informacja owłaściwym klawiszu wyświetla się chwilę po uruchomieniupeceta. Jeżeli dysk jest widoczny w BIOS-ie oznacza to, że mamy do czynienia z uszkodzeniem logicznym, z którym uporać możemy się z pomocąadekwatnego oprogramowania udostępniającego takiefunkcje jak naprawa systemu plików i/lub partycji. Jeżeli zależy nam na danych z dysku, warto pomyśleć o zastosowaniu oprogramowania do odzysku danych znośników HDD.

Jeśli nie mamy dostępu do żadnego tego typu oprogramowania,pozostaje próba tzw. Głębokiego formatowania. Jego wykonanie owocuje niejako przywróceniem dysku do stanu fabrycznego, usunięte zostają wszelkie dane, a także informacje o partycjach i systemie plików.

Gorzej jest w przypadku, gdy dysk nie jest widoczny w BIOS-ie. Możemy wtedy założyć, że uszkodzeniu uległa elektronika dysku – osoby, które mają jakieś pojęcie o elektronice mogą podjąć się próby wymiany elektroniki posługując się sprawnymnośnikiem tej samej serii jako “dawcą”, chociaż najczęściej kończy się wymianą dysku na nowy.

Zdarza się także, że uszkodzenie dysku objawia się głośnym pukaniem w jegoobudowie – takie naprawy także nie mają większego sensu, chyba że akurat posiadamydostęp do specjalistycznego laboratorium. Profesjonalne firmy są w stanie odzyskać dane praktycznie z każdego dysku – nawet spalonego lubroztrzaskanego na kawałki – taka rozrywka niestety kosztujeczasem kilkakrotnie więcej aniżeli nowy pecet.

Błędy oprogramowania, systemu operacyjnego

Bardzo często źródłem wadliwego funkcjonowaniakomputera nie są uszkodzenia sprzętu, a wadliwe działania oprogramowania, przede wszystkim systemu operacyjnego. Rzadko zdajemy sobie sprawę z tego, że systemy operacyjne (głównie te z rodziny Windows) z czasem potrzebują ponownej instalacji. Zależnie od tego jak dbamy o swój system, już po kilku miesiącach komputer może zacząć działać wolno, zawieszać się lub wyświetlać tzw. Blue screen of Death czyli popularny niebieski ekran. System operacyjny z czasem “nabiera” multumzbędny plików i informacji pozostałych po odinstalowanych programach, a także łapie wirusy i inne złośliwe oprogramowanie. Dlatego najczęściej warto rozpocząć naprawękompa od systemu operacyjnego.

Często prezentujemy sobie, że reinstalacja systemu wiąże się z utratą danych, jednakże nic bardziej mylnego. Pliki na jakich nam zależy wystarczy przekopiować na odrębną partycję, na dysk zewnętrzny, pendrive albo po prostu nagrać na płytę. Większość programów posiada takżefunkcje eksportowania danych, takich jak zakładki przeglądarki internetowej.

Leave a Reply

You must be logged in to post a comment.