Prace maturalne są elementem ustnego egzaminu dojrzałości z polskiego analizowaną przez zespół egzaminacyjny. Dodatkową częścią egzaminu jest dialog egzaminowanego z komisją odnosząca się do treści zaprezentowanej prezentacji i literatury.
Prezentacja maturalna opiera się na publicznym i ustnym omówieniu wybranego przez egzaminowanego tematu pracy. Temat prezentacji powinno się zaprezentować w sposób jak najbardziej całościowy, spójny oraz konkretny. Właściwy dobór tematu i sposobu jego przekazania pozwala na zaprezentowanie własnych zainteresowań oraz hobby. Dopuszcza się możliwość wystąpienia z propozycją własnego tematu, który obligatoryjnie musi jednak wcześniej zaakceptować nauczyciel, a w następnej kolejności Okręgowa Komisja Egzaminacyjna potwierdzająca szkolny spis tematów.
Za wypowiedź ustną można otrzymać najwięcej 20 punktów. Szkoła obligatoryjnie powinna zapewnić wyposażenie przydatne do zaprezentowania materiałów dodatkowych dostarczonych uprzednio przez zdającego. W czasie przedstawiania pracy z polskiego egzaminowanemu nikt nie powinien przeszkadzać komentarzami lub pytaniami. Egzaminatorzy będą przeważnie oceniać umiejętność komunikacji werbalnej oraz umiejętność organizowania warsztatu pracy.
Zdolność organizowania pracy opiera się na przemyślanej i logicznej kompozycji prezentacji maturalnej – zgodnym z zasadami rozdzieleniu zawartości na wstęp, rozwinięcie oraz zakończenie. Kluczowe jest pokazanie egzaminatorom poprawnego zrozumienia tematu i uargumentowanie określonej tezy.
Na opracowanie prezentacji maturalnej jest kilka miesięcy, więc powinno się odpowiednio zaplanować następujące po sobie fazy pracy nad nią. Przygotowanie gotowego tematu wymaga rozważenia, znalezienia potrzebnych materiałów, czasu na napisanie, a następnie nauczenie się bezbłędnego przedstawienia tematu pracy.