Prace na maturę ustną są elementem ustnego egzaminu dojrzałości z języka polskiego analizowaną przez egzaminatorów. Dodatkową częścią egzaminu ustnego jest dialog zdającego z komisją egzaminacyjną dotycząca tematu zaprezentowanej pracy i literatury.
Praca maturalna polege na publicznym i ustnym zaprezentowaniu wybranego przez maturzystę tematu. Temat wystąpienia powinno się przedstawiać w sposób możliwie pełny, logiczny oraz konkretny. Odpowiedni wybór tematu i metody jego przekazania pozwala na zaprezentowanie indywidualnych zainteresowań oraz pasji. Istnieje możliwość wysunięcia propozycji własnego tematu, który obligatoryjnie musi jednak wcześniej zaakceptować nauczyciel języka polskiego, a po jego zgodzie Okręgowa Komisja Egzaminacyjna aprobująca obowiązujący w danej szkole spis tematów prezentacji.
Za wypowiedź ustną można uzyskać maksymalnie 20 punktów. Placówka szkolna obligatoryjnie powinna zapewnić oprzyrządowanie przydatne do przedstawienia materiałów dodatkowych dostarczonych wcześniej przez zdającego. W trakcie pokazywania pracy maturalnej maturzyście nikt nie ma prawa przeszkadzać uwagami lub pytaniami. Egzaminatorzy będą zwłaszcza badać zdolność komunikacji werbalnej oraz zdolność organizowania warsztatu pracy.
Zdolność organizowania warsztatu opiera się na planowej i logicznej kompozycji pracy – adekwatnym podziale treści na wstęp, rozwinięcie oraz zakończenie. Istotne jest zaprezentowanie egzaminującym bezbłędnego zrozumienia tematu i uargumentowanie określonej tezy.
Na ukształtowanie pracy maturalnej z języka polskigo jest wiele miesięcy, więc trzeba odpowiednio zaplanować kolejne etapy pracy nad nią. Opracowanie konkretnego tematu wymaga rozważenia, znalezienia koniecznych treści, czasu na ich opracowanie, a na końcu nauczenie się prawidłowego przedstawienia tematu prezentacji.